Du lịch Lệ Giang – Khám phá văn hóa và trải nghiệm đặc sắc

​Lệ Giang, một trong tứ đại cổ trấn nổi tiếng của Trung Quốc, là điểm đến hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp cổ kính, phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ và nền văn hóa độc đáo. Nằm ở phía tây bắc tỉnh Vân Nam, Lệ Giang tọa lạc ở độ cao 2.400m so với mực nước biển, mang đến khí hậu mát mẻ quanh năm.

Giới thiệu về Lệ Giang

Lệ Giang được xây dựng vào cuối thời nhà Tống và đầu nhà Nguyên, là minh chứng cho sự phát triển văn hóa, giáo dục và thương mại giữa Vân Nam với Tây Tạng, Ấn Độ và nhiều quốc gia châu Á khác. Thành cổ Lệ Giang nổi tiếng với hệ thống kênh rạch chằng chịt và 354 cây cầu, tạo nên cảnh quan thơ mộng, được ví như “Venice của phương Đông”. Bạn hãy đi du lịch Lệ Giang ngay để trải nghiệm những điều thú vị tại đây!

Cách di chuyển đến Lệ Giang

Từ Hà Nội:​

• Đường sắt: Du khách có thể đi tàu hỏa theo tuyến Hà Nội – Lào Cai – Côn Minh – Lệ Giang hoặc Hà Nội – Nam Ninh – Côn Minh – Lệ Giang.

​Từ TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng:​

• Đường hàng không: Hiện chưa có chuyến bay thẳng đến Lệ Giang. Du khách có thể bay đến Côn Minh, sau đó tiếp tục hành trình đến Lệ Giang bằng tàu cao tốc hoặc xe buýt. ​

Thời điểm lý tưởng để du lịch Lệ Giang

Lệ Giang có khí hậu ôn hòa, mỗi mùa đều mang một vẻ đẹp riêng.

• Mùa xuân (tháng 3 – 5): Hoa đào nở rộ, cảnh sắc tươi mới.​

• Mùa hè (tháng 6 – 8): Thời tiết mát mẻ, thích hợp tránh nóng.​

• Mùa thu (tháng 9 – 11): Lá cây chuyển màu vàng đỏ, khung cảnh lãng mạn.​

• Mùa đông (tháng 12 – 2): Có thể có tuyết, tạo nên cảnh quan độc đáo.

Các điểm tham quan đặc sắc ở Lệ Giang

• Làng cổ Thúc Hà (Shuhe Ancient Town): Thúc Hà là một phần của cụm di sản Lệ Giang, được ví như “bản sao hoàn mỹ” của phố cổ nhưng yên bình và tĩnh lặng hơn . Ngôi làng này giữ nguyên kiến trúc nhà gỗ, ngõ đá cổ kính và kênh nước róc rách, tạo nên không gian hoài cổ thư thái. Du khách có thể tản bộ trên những con đường lát đá, tận hưởng nhịp sống chậm rãi và sự thân thiện của người dân địa phương. Đừng quên ghé các xưởng thủ công nhỏ để xem thợ Naxi dệt vải, đóng giày hoặc thử cưỡi ngựa trên “Trà Mã cổ đạo” xưa kia – con đường vận chuyển trà và ngựa huyền thoại.

• Làng cổ Bạch Sa (Baisha) và bích họa cổ: Bạch Sa từng là thủ phủ đầu tiên của người Nạp Tây ở Lệ Giang, nổi tiếng với những bích họa tôn giáo có niên đại từ thế kỷ 15-16. Ngày nay, phố cổ Bạch Sa mang vẻ mộc mạc, ít phát triển du lịch hơn, rất đáng đến để tìm hiểu về nền văn hóa Nạp Tây cổ xưa huy hoàng. Du khách nên ghé thăm Đền Bạch Sa để chiêm ngưỡng các bức bích họa Bạch Sa – tác phẩm hội họa kết hợp tinh hoa của đạo Phật, Đạo giáo và văn hóa Naxi. Đi dạo quanh Bạch Sa, bạn sẽ bắt gặp cảnh người dân địa phương làm nông, dệt vải truyền thống, một trải nghiệm bình dị và chân thực về cuộc sống bản địa.

• Công viên Hắc Long Đàm (Hồ Hắc Long): Còn gọi là Công viên Ngọc Tuyền, nằm ngay phía bắc cổ trấn Lệ Giang. Đây là một thắng cảnh nên thơ với hồ nước trong vắt soi bóng Ngọc Long Tuyết Sơn, cùng những cây cầu đá cổ kính và đình chùa mái cong duyên dáng . Công viên rộng rãi thích hợp để dạo chơi, ngắm cảnh non nước hữu tình. Tại đây có Bảo tàng Văn hóa Đông Ba – nơi trưng bày nhiều hiện vật về chữ viết, nghệ thuật và tín ngưỡng của người Nạp Tây. Du khách có thể chụp bức ảnh “kinh điển” với cầu Ngũ Phong Lầu trên mặt hồ và đỉnh tuyết Ngọc Long làm nền, đặc biệt đẹp vào những ngày trời quang.

• Hẻm núi Hổ Khiêu (Tiger Leaping Gorge): Cách Lệ Giang khoảng 60 km, hẻm núi Hổ Khiêu là một trong những hẻm núi sâu và ấn tượng nhất thế giới, do sông Kim Sa (thượng nguồn Dương Tử) chảy qua. Địa danh này gắn với truyền thuyết hổ nhảy qua sông, tạo nên tên gọi “Hổ Khiêu Hiệp”. Vào mùa xuân và đầu hè, dòng nước xiết qua hẻm núi trở nên mạnh mẽ và ngoạn mục nhất . Đây là địa điểm lý tưởng cho những ai thích phiêu lưu: bạn có thể trekking men theo con đường mòn cheo leo trên vách núi, ngắm nhìn cảnh sông núi hùng vĩ bên dưới. Trải nghiệm trekking Hổ Khiêu Hiệp 2 ngày 1 đêm được nhiều du khách yêu thích, vừa thử thách sức bền vừa thưởng ngoạn cảnh quan ngoạn mục của hẻm núi sâu 3.000 m này.

• Hồ Lugu (Hồ Lô Cô): Nằm ở ranh giới giữa Lệ Giang (Vân Nam) và Tứ Xuyên, hồ Lugu được mệnh danh là “viên ngọc thanh khiết” giữa núi non Himalaya. Mặt hồ xanh biếc, phẳng lặng tựa gương soi mây trời, ôm ấp những hòn đảo nhỏ xinh và bản làng ven hồ. Đặc biệt, Lugu còn được biết đến như “vương quốc của phụ nữ” với chế độ mẫu hệ độc đáo của tộc người Mosuo . Đến đây, du khách có thể chèo thuyền độc mộc trên hồ, thăm đảo Lý Nhân hay đảo Vĩnh Hằng, và ở homestay nhà sàn của người Mosuo để tìm hiểu văn hóa. Buổi tối, hãy tham gia chương trình giao lưu lửa trại, thưởng thức điệu múa tập thể “Zouhun” và lắng nghe câu chuyện về tục “tẩu hôn” – phong tục hôn nhân tự do không cần hôn lễ, nơi đàn ông đến ngủ lại nhà nữ giới và con cái mang họ mẹ.

(Ngoài ra, nếu có thời gian, bạn có thể ghé đầm Lashi (La Thị Hải) – khu bảo tồn thiên nhiên với cảnh quan đồng cỏ, hồ nước trong xanh, thích hợp để cưỡi ngựa dã ngoại và ngắm chim di cư . Cũng đừng bỏ lỡ thị trấn Thạch Cổ (Shigu) để tận mắt thấy khúc quanh đầu tiên của sông Dương Tử hình chữ V khổng lồ  – một cảnh quan hiếm có khi con sông đổi hướng dòng chảy.)

Văn hóa người Nạp Tây và các dân tộc địa phương tại Lệ Giang

Lệ Giang không chỉ hấp dẫn bởi cảnh đẹp mà còn bởi bề dày văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số nơi đây. Người Nạp Tây (Naxi) là dân tộc bản địa chính của Lệ Giang, có nguồn gốc từ Tây Tạng và lịch sử định cư hơn 1.300 năm . Nền văn hóa Naxi chịu ảnh hưởng giao thoa giữa văn hóa Hán và Tây Tạng, tạo nên bản sắc rất riêng . Đi dạo trong cổ trấn, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp những dấu ấn văn hóa Đông Ba độc đáo – từ họa tiết trang trí trên cửa nhà đến các biển hiệu viết cả bằng chữ tượng hình Nạp Tây bên cạnh chữ Hán.

Cộng đồng Nạp Tây vốn có tín ngưỡng riêng gọi là Đông Ba giáo, thờ linh hồn núi sông và vạn vật. Họ tôn thờ thần hộ mệnh Sanduo (Tam Đa), xem núi tuyết Ngọc Long là hiện thân của thần linh bảo hộ. Trong đời sống thường nhật, người Nạp Tây vẫn giữ nhiều phong tục truyền thống: phụ nữ thường mặc trang phục dân tộc với áo choàng tay rộng, đeo tấm da cừu có thêu hình bảy ngôi sao trên lưng – biểu tượng cho bầu trời đêm . Kiến trúc nhà cửa kiểu Naxi thường là nhà gỗ, tường đất, mái ngói xanh xếp tầng, kết hợp hài hòa giữa phong cách Hán và Tạng . Đặc biệt, người Nạp Tây rất coi trọng nước – họ xây dựng hệ thống kênh mương dẫn nước suối vào từng ngõ xóm, đặt các bồn nước công cộng trang trí đẹp mắt, thể hiện tín ngưỡng coi nước là nguồn sống thanh khiết.

Bên cạnh người Naxi, Lệ Giang còn là nơi sinh sống của nhiều dân tộc khác như Người Di (Yi), Người Bạch (Bai), Người Lật Túc (Lisu), Người Phổ Mễ (Pumi), v.v. Sự đa dạng này góp phần tô điểm văn hóa vùng cao nguyên Vân Nam thêm phong phú. Mỗi dân tộc đều có phong tục, lễ phục riêng nhưng cùng chung sống hòa hợp. Chẳng hạn, tộc người Mosuo (một nhánh được xếp vào Naxi) ở vùng hồ Lugu duy trì chế độ mẫu hệ đặc sắc: phụ nữ nắm quyền quản lý gia đình và tài sản, còn đàn ông sống tại nhà mẹ đẻ, ban đêm mới sang thăm bạn tình và không có hôn nhân chính thức. Tập quán này hình thành nên “nữ nhi quốc” thu nhỏ, nơi vai trò của phụ nữ được đề cao trong xã hội.

Du khách có cơ hội trải nghiệm văn hóa bản địa sâu sắc: ghé thăm các làng Naxi truyền thống như Ngọc Thủy Trại để xem lễ nghi Đông Ba; dạo chợ Trung Nghĩa vào buổi sớm để thấy cảnh mua bán nhộn nhịp của người dân tộc; hoặc thuê trang phục dân tộc mặc chụp ảnh trên phố cổ. Mỗi tương tác đều giúp bạn hiểu thêm về nếp sống mộc mạc mà giàu bản sắc của cư dân Lệ Giang.

Phong tục và lễ hội truyền thống ở Lệ Giang

Người Nạp Tây có nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc diễn ra quanh năm. Tham dự những lễ hội này là cách tuyệt vời để hòa mình vào đời sống văn hóa bản địa. Tiêu biểu nhất có thể kể đến:

• Lễ hội Sanduo (Tết Tam Đa): Đây là lễ hội lớn nhất của người Nạp Tây, tổ chức vào ngày 8 tháng 2 âm lịch hàng năm (khoảng tháng 3 dương lịch). Lễ hội tưởng nhớ Sanduo – vị thần hộ mệnh của Lệ Giang, người anh hùng truyền thuyết đã bảo vệ dân làng khỏi hoạn nạn . Vào dịp này, người Naxi tụ họp về đền Sanduo (Bắc Nhạc Miếu) dưới chân núi Ngọc Long để dâng lễ vật và cầu phúc. Không khí lễ hội rộn ràng với những đoàn người mặc trang phục rực rỡ, múa hát và đua ngựa truyền thống. Tại mỗi gia đình Naxi cũng có bàn thờ cúng Tam Đa riêng, thể hiện sự thành kính với thần linh bảo hộ. Du khách đến Lệ Giang đúng dịp lễ hội Sanduo có thể tham gia các buổi cúng lễ, xem diễu hành và thưởng thức ẩm thực đường phố đặc sắc quanh khu đền.

• Lễ hội đốt đuốc : Diễn ra vào ngày 24 đến 26 tháng 6 âm lịch, đây là lễ hội chung của nhiều dân tộc vùng Vân Nam như Naxi, Yi… Trong ba ngày lễ, toàn bộ thị trấn cổ rực sáng bởi hàng trăm bó đuốc lớn nhỏ được thắp lên mỗi đêm. Người Nạp Tây quan niệm lửa sẽ xua đuổi tà ma và thiên tai, cầu cho mùa màng tốt tươi. Ban ngày, cộng đồng tổ chức nhiều trò chơi dân gian sôi nổi như đấu bò, đấu vật, hát đối đáp… Khi đêm xuống, từng gia đình dựng cột đuốc trước cửa, trang trí bằng hoa quả và thắp sáng rực rỡ. Cả thành cổ lung linh trong ánh lửa bập bùng và tiếng reo hò vui vẻ. Du khách sẽ được hòa vào những vòng múa xoay quanh đống lửa, trải nghiệm không khí lễ hội truyền thống đầy phấn khích.

• Các lễ hội truyền thống khác: Ngoài hai lễ hội trên, Lệ Giang còn nhiều lễ hội đặc trưng khác của người Naxi. Lễ hội tế tổ tiên thường được tổ chức vào đầu năm mới để con cháu tưởng nhớ cội nguồn. Lễ hội Jiazi (Gia Tử) diễn ra chu kỳ 12 năm một lần, đánh dấu một con giáp mới theo lịch cổ, với các nghi thức múa thiêng liêng cầu an. Bên cạnh đó còn có Lễ hội Dược Vương (cầu sức khỏe, chữa bệnh), Lễ hội Nước suối (tạ ơn nguồn nước), Hội chợ la và ngựa (phiên chợ trao đổi gia súc truyền thống) … Mỗi lễ hội mang ý nghĩa riêng nhưng đều phản ánh tín ngưỡng phong phú và tinh thần cộng đồng của cư dân nơi đây. Nếu may mắn đến Lệ Giang đúng dịp lễ hội, du khách chắc chắn sẽ có những kỷ niệm khó quên, ngập tràn sắc màu văn hóa.

Âm nhạc cổ truyền Naxi

Naxi Cổ Nhạc – âm nhạc truyền thống của người Nạp Tây – được ví như “hóa thạch sống của âm nhạc Trung Hoa” bởi lịch sử lâu đời và giá trị độc đáo của nó. Dòng nhạc này kết hợp những giai điệu cung đình cổ từ thời Đường, Tống với âm hưởng dân gian Tây Tạng và Naxi, tạo nên một phong cách trầm bổng vừa quen thuộc vừa huyền bí . Một buổi hòa nhạc cổ Naxi thường được trình diễn bởi dàn nhạc cụ truyền thống phong phú: tiếng đàn tỳ bà réo rắt, tiếng nhị huyền cầm da diết, hòa cùng sáo trúc, trống, chũm chọe… Tất cả do các nghệ nhân cao tuổi Naxi biểu diễn, truyền lại bằng phương pháp truyền khẩu qua nhiều thế hệ.

Du khách đến Lệ Giang nên dành một buổi tối thưởng thức nhạc cổ Naxi tại Nhà hát cổ nhạc trong thành cổ. Ngồi dưới mái nhà gỗ cổ, trong ánh đèn lồng vàng ấm, bạn sẽ được đắm chìm trong những bản nhạc hàng trăm năm tuổi. Mỗi bản nhạc như đưa người nghe ngược thời gian, cảm nhận hơi thở của nền văn minh xưa cũ. Đặc biệt, khi bản “Baisha Fine Music” hoặc “Dongjing Music” cất lên – những tinh hoa của Naxi cổ nhạc – du khách sẽ hiểu vì sao loại hình nghệ thuật này được coi là linh hồn của Lệ Giang. Tiếng nhạc du dương, cổ kính mang đến trải nghiệm văn hóa sâu lắng, khác hẳn với sự náo nhiệt thường ngày.

Bên cạnh nhạc cổ, một trải nghiệm âm nhạc – văn hóa khác không thể bỏ qua là show diễn “Ấn tượng Lệ Giang”. Đây là chương trình biểu diễn ngoài trời hoành tráng do đạo diễn Trương Nghệ Mưu dàn dựng, diễn ra tại sân khấu tự nhiên trên độ cao 3.200m với phông nền là núi tuyết Ngọc Long hùng vĩ. Show huy động hàng trăm diễn viên là người dân tộc địa phương, tái hiện sinh động những phong tục, nghi lễ và bài ca dân gian Naxi qua các màn vũ kịch mãn nhãn. “Ấn tượng Lệ Giang” vừa mang tính nghệ thuật cao, vừa truyền tải trọn vẹn tinh thần văn hóa bản địa, chắc chắn sẽ để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng du khách về mảnh đất Lệ Giang.

Chữ viết Đông Ba – Di sản độc đáo của người Naxi

Một trong những nét độc đáo nhất của văn hóa Lệ Giang chính là hệ thống chữ viết Đông Ba của người Nạp Tây. Đây được xem là hệ chữ tượng hình cổ xưa nhất còn tồn tại trên thế giới . Chữ Đông Ba gồm hàng nghìn ký hiệu biểu ý được vẽ cách điệu từ hình ảnh sự vật, con vật, mô tả các khái niệm trong đời sống và tín ngưỡng. Ban đầu, chữ viết này do các thầy tu Đông Ba (pháp sư Naxi) sáng tạo để chép kinh sách, ghi lại văn bản lễ nghi tôn giáo. Trải qua hàng thế kỷ, chữ Đông Ba vẫn được truyền lại và gìn giữ, trở thành kho tàng tri thức quý báu của người Naxi. UNESCO đã vinh danh văn hóa Đông Ba (bao gồm chữ viết, sách cổ, tranh vẽ) như một phần của Di sản Văn hóa Thế giới, góp phần bảo tồn những giá trị độc nhất vô nhị này .

Dạo quanh thành cổ Lệ Giang, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp chữ Đông Ba xuất hiện khắp nơi: trên các biển hiệu nhà hàng, quán xá đều có ghi song song chữ Hán và chữ tượng hình Naxi; trên tường nhà có những câu châm ngôn Đông Ba khảm bằng đá cuội; hay những chiếc chuông gió Đông Ba treo la liệt trước cửa tiệm lưu niệm. Chuông gió làm bằng gỗ, trên đó vẽ các ký tự Đông Ba nhiều màu sắc tượng trưng cho lời cầu nguyện may mắn. Du khách thường thích thú viết điều ước của mình bằng vài ký tự Đông Ba đơn giản lên mảnh giấy và treo lên chuông gió, gửi gắm nguyện vọng vào gió trời Lệ Giang – một trải nghiệm vừa lãng mạn vừa đậm màu sắc văn hóa.

Để hiểu sâu hơn về chữ viết độc đáo này, hãy ghé thăm Bảo tàng văn hóa Đông Ba (ngay trong công viên Hắc Long Đàm). Tại đây trưng bày hàng trăm sách cổ Đông Ba làm từ giấy dó thủ công, với những trang sách phủ kín hình vẽ tượng hình và họa tiết màu sắc. Du khách có thể chiêm ngưỡng các bức tranh cuộn vẽ cảnh thiên nhiên, thần linh bằng bút lông truyền thống; các dụng cụ sinh hoạt và nhạc cụ tôn giáo có khắc chữ Đông Ba. Nếu may mắn, bạn còn có thể gặp nghệ nhân đang biểu diễn viết thư pháp Đông Ba, thấy được sự uyển chuyển khi họ vẽ từng nét biểu ý đầy nghệ thuật. Chữ viết Đông Ba không chỉ là phương tiện lưu trữ tri thức mà ngày nay đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo trong nghệ thuật trang trí, thủ công mỹ nghệ ở Lệ Giang – minh chứng sống động cho sức sống của di sản văn hóa ngàn năm.

Ẩm thực đặc trưng của Lệ Giang

Ẩm thực Lệ Giang gây ấn tượng mạnh bởi hương vị cay nồng đậm đà và sự đa dạng, giao thoa của nhiều dân tộc. Là một phần của ẩm thực Vân Nam, các món ăn nơi đây vừa mang nét dân dã núi rừng, vừa chịu ảnh hưởng từ ẩm thực người Hán, người Tạng. Du khách đến Lệ Giang sẽ được thỏa thích khám phá hàng loạt đặc sản địa phương độc đáo – từ món ăn chính nóng hổi cho đến đồ ăn vặt đường phố hấp dẫn. Dưới đây là những món tiêu biểu nhất định phải thử:

• Lẩu dê đen Lệ Giang (Heishan Yang huoguo): Thịt dê núi đen ở Lệ Giang nổi tiếng mềm ngọt, không hôi, giàu dinh dưỡng. Người Naxi dùng loại dê đặc biệt này nấu lẩu cùng các loại thảo mộc gia truyền trong nhiều giờ, tạo nên nước dùng thơm lừng, vị ngọt thanh. Thịt dê được sơ chế kỹ rồi thả vào nồi lẩu sôi sục, ăn kèm rau rừng địa phương. Những ngày tiết trời se lạnh, quây quần bên nồi lẩu dê bốc khói nghi ngút chắc chắn là trải nghiệm ẩm thực khó quên.

• Lẩu bò Yak: Thịt bò Yak (bò Tây Tạng) cũng là đặc sản ở vùng Lệ Giang – Shangri-La. Thịt Yak săn chắc nhưng mềm thơm, giàu protein và ít béo. Lẩu bò Yak ninh từ xương và thịt Yak tạo vị ngọt đậm, nhúng cùng rau củ cao nguyên tươi ngon. Đây được xem là món lẩu độc đáo của Lệ Giang mà du khách nên thử để cảm nhận hương vị núi tuyết.

• Lẩu sườn phơi khô: Món lẩu này có nguyên liệu chính là sườn lợn được ướp muối rồi phơi khô cho thấm, tạo nên hương vị rất đậm đà. Khi nấu, sườn khô được chặt miếng vừa ăn, hầm trong nước dùng, thả thêm các loại nấm và rau địa phương (như rau Thủy Tinh Thảo chỉ mọc ở hồ Lugu). Miếng sườn mềm nhưng vẫn giữ độ dai, hòa quyện vị ngọt của nước lẩu khiến thực khách thích thú trong những ngày lạnh.
• Cá nướng Naxi: Cá nước ngọt (thường là cá chép hoặc cá hồi sông) được người Nạp Tây tẩm ướp gia vị rồi nướng trên than hoa cho đến khi da cá xém vàng, tỏa mùi thơm lừng. Thịt cá bên trong vẫn giữ độ mềm ngọt, thấm chút vị cay nhẹ đặc trưng. Món cá nướng này thường được bán ở các quầy hàng nhỏ trong cổ trấn, vừa rẻ vừa ngon, thích hợp làm bữa xế chiều. Bạn có thể thưởng thức cá nướng cùng với bia địa phương hoặc trà bơ để cân bằng vị cay.
• Thịt nướng Nạp Tây: Được xem là BBQ kiểu Lệ Giang, thịt lợn ba chỉ tươi thái lát dày được ướp muối ớt rồi xiên que nướng trên bếp than đỏ lửa cho đến khi lớp bì giòn rụm. Đôi khi người ta còn chiên áp chảo miếng thịt sau khi nướng để đạt độ giòn ngoài, mềm trong hoàn hảo. Xiên thịt nướng vàng ươm, thơm phức, chấm cùng bột ớt hoặc ăn kèm bánh mì dẹt, trở thành món ăn đường phố khoái khẩu vào buổi tối se lạnh.
• Bánh Baba & Bánh Hoa: Đây là hai loại bánh nổi tiếng của người Naxi. Bánh Baba  là một loại bánh dẹt tròn làm từ bột mì địa phương, có thể có nhân ngọt (đường hoa mai, mè đen) hoặc nhân mặn (thịt băm, xúc xích). Bánh được nướng áp chảo cho tới khi chín vàng giòn mặt ngoài, dậy mùi thơm. Người dân thường nhâm nhi baba cùng chén trà bơ nóng hổi – sự kết hợp hoàn hảo giữa vị bánh bùi béo và vị trà thơm ngậy. Còn bánh Hoa (bánh hoa hồng) là loại bánh ngọt truyền thống của Vân Nam, làm từ bột mì nhào với cánh hoa hồng nghiền, nhân đường mật. Bánh nướng lên tỏa hương hoa hồng thoang thoảng, cắn miếng bánh mềm ngọt rất thú vị. Dạo phố cổ, bạn sẽ thấy nhiều hàng bán baba và bánh hoa – đừng quên mua vài cái vừa thưởng thức vừa làm quà.

• Bún qua cầu: Tuy có xuất xứ từ Mông Tự (Vân Nam), món bún qua cầu cũng rất phổ biến ở Lệ Giang. Đây là bún gạo trắng ăn với nước dùng gà hầm béo ngậy, kèm nhiều đĩa nhỏ thịt thái mỏng, trứng, rau thơm… Khi ăn, người ta trụng các nguyên liệu vào bát nước dùng đang sôi rồi mới cho bún vào, giống như “lẩu mini” vậy. Tương truyền tên gọi “qua cầu” xuất phát từ câu chuyện vợ mang bún vượt cầu cho chồng học hành, nhờ lớp mỡ gà giữ ấm nước dùng. Dù nguồn gốc ra sao, đây vẫn là món ăn sáng được ưa thích – tô bún nóng hổi, bổ dưỡng để nạp năng lượng khám phá Lệ Giang.
• Bánh bao, bánh quẩy và trứng luộc trà: Bữa sáng ở Lệ Giang thường gắn liền với những món quen thuộc mà hấp dẫn. Bánh bao Lệ Giang có lớp vỏ bột mì ủ men mềm xốp, nhân thịt lợn băm trộn rau gia vị đậm đà. Bánh bao nóng hổi thường được bán cùng bánh quẩy chiên vàng giòn và sữa đậu nành nóng – bộ đôi quen thuộc lót dạ buổi sáng. Một món lót lòng độc đáo khác là trứng luộc nước trà: trứng gà được luộc chín trong nước trà đen pha muối và thảo mộc. Trứng chín có vỏ nứt hoa văn đẹp mắt, lòng trắng và lòng đỏ phảng phất hương trà thơm bùi, vị mặn nhẹ rất lạ miệng. Nếu có dịp, hãy thử một bữa sáng kiểu Lệ Giang với những món ăn dân dã này để bắt đầu ngày mới thật hứng khởi.
• Thạch đậu xanh (Jidou liangfen): Đây là món ăn vặt đường phố giải nhiệt nổi tiếng của Lệ Giang. “Đậu xanh” ở đây thực ra là đậu gà (một loại đậu đặc sản ở Đại Lý được người Naxi ưa chuộng). Đậu được xay nhuyễn, nấu thành hỗn hợp đặc rồi để nguội cho đông lại thành thạch màu trắng đục. Thạch đậu xanh cắt miếng được chan cùng nước sốt tỏi ớt, giấm chua, rắc thêm rau mùi và tiêu, ăn lạnh vào mùa hè thì mát rượi sảng khoái. Vào mùa đông, người ta còn đem chiên vàng miếng thạch rồi chấm ớt để ăn nóng cho ấm người. Vị thạch bùi thanh, hòa với vị cay chua mặn ngọt của gia vị khiến du khách nào cũng mê mẩn. Hãy tìm thử món này ở các quán ăn vặt ven đường phố cổ.

• Lạp xưởng Lệ Giang (dồi cơm): Khác với lạp xưởng miền xuôi, dồi trường Lệ Giang làm từ tiết lợn, gạo nếp và gia vị nhồi trong ruột già, gần giống món dồi huyết của Việt Nam. Dồi được người Naxi chế biến mỗi dịp mổ lợn cuối năm như món dự trữ cho gia đình. Khi ăn, dồi cơm thái lát rồi chiên hoặc hấp chín, có màu nâu sẫm bóng, vị bùi ngậy và rất bổ dưỡng (người Naxi tin rằng ăn dồi huyết giúp bổ máu). Đây là món nhậu dân dã rất được ưa thích trong những bữa tiệc truyền thống. Du khách có thể thử vài lát dồi chiên vàng ở chợ đêm để cảm nhận hương vị độc đáo này.
• Sữa chua Lệ Giang: Do ảnh hưởng văn hóa du mục, Lệ Giang có món sữa chua nhà làm cực kỳ nổi tiếng. Sữa bò hoặc sữa dê lên men tự nhiên trong chum đất tạo vị chua đặc trưng, không hề pha ngọt như nhiều nơi khác. Sữa chua Lệ Giang thường được ủ đến khi dậy vị chua thanh, ăn kèm mật ong rừng hoặc đường nâu tùy thích. Dạo chơi một vòng rồi ghé quán nhỏ gọi hũ sữa chua mát lạnh, vừa ăn vừa ngắm phố cổ sẽ giúp sảng khoái cả về vị giác lẫn tâm hồn.
• Trà bơ (Suyou cha): Đây là thức uống truyền thống phổ biến vào mỗi buổi sáng của người Naxi cũng như các dân tộc vùng cao nguyên Tây Nam. Trà bơ được pha từ trà đen đặc, sau đó cho thêm bơ sữa dê (hoặc bơ bò Yak), muối và đôi khi cả hạt dẻ, lạc rang rồi dùng dụng cụ khuấy đều cho tan. Trà có hai vị mặn hoặc ngọt tùy khẩu vị. Mới uống có thể bạn sẽ thấy hơi khó quen vì mùi bơ dê, nhưng uống vài lần sẽ “nghiện” vị béo ngậy ấm nóng đầy năng lượng. Trà bơ không chỉ giúp chống đói và chống rét rất tốt, mà còn là nét văn hóa uống trà đặc sắc của người Tây Tạng – Naxi. Hãy thử một bát trà bơ nóng hổi cùng miếng bánh baba giòn tan, chắc chắn đó sẽ là “món ngon trên đời” như người Naxi vẫn tự hào.

Trên đây chỉ là một phần trong kho tàng ẩm thực Lệ Giang. Ngoài ra, nếu đến đúng mùa, bạn đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức nấm rừng Vân Nam (mọc nhiều từ tháng 6 đến tháng 10) – các loại nấm hương, nấm bò sữa, nấm thông tươi xào cay vừa ngon vừa bổ dưỡng. Còn rất nhiều món ăn vặt hấp dẫn khắp phố cổ như kẹo kéo, trái cây dầm, đậu phụ thối chiên… mà chỉ cần nhìn thấy, mùi thơm quyến rũ sẽ tự động kéo bạn lại gần. Hãy chuẩn bị một chiếc bụng đói khi dạo chợ đêm Lệ Giang, để có thể nếm thử thật nhiều món ngon khó cưỡng của miền đất này!

Kết luận

Lệ Giang hiện lên trong mắt du khách như một bức tranh sơn thủy sống động, nơi thiên nhiên thơ mộng hòa quyện cùng nền văn hóa dân tộc đa sắc màu. Từ những ngôi làng cổ trầm mặc, những lễ hội rực rỡ cho đến tiếng nhạc cổ vang vọng và hương vị ẩm thực nồng nàn, tất cả đều tạo nên sức hút riêng có của Lệ Giang. Một chuyến du lịch đến đây không chỉ đơn thuần là ngắm cảnh, mà còn là hành trình ngược dòng thời gian, khám phá những giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn qua bao thế hệ. Hãy một lần đặt chân tới Lệ Giang, uống chén trà bơ nóng giữa tiết trời se lạnh, nghe khúc nhạc Naxi dưới mái nhà cổ, và cảm nhận tâm hồn mình lắng đọng trong vẻ đẹp “phương Đông Venice” – một trải nghiệm chắc chắn sẽ lưu dấu ấn khó phai trong lòng mỗi du khách.